Wina włoskie

Włochy (wł.Italia) są państwem położonym na południu Europy, w regionie Morza Śródziemnego.

Powierzchnia Włoch wynosi 302 073 km², którą zamieszkuje ponad 60,5 mln mieszkańców. Terytorium podzielone jest na 20 regionów, które posiadają własną historię i tradycję, co w połączeniu z konstytucyjną niezależnością administracyjną, czyni je bardzo zróżnicowanymi pod względem kulturowym.

Włochy od północnego zachodu graniczą z Francją, od północy ze Szwajcarią i Austrią, natomiast od północnego wschodu ze Słowenią.

Tradycje winiarskie we Włoszech

Włochy mają bogate i różnorodne tradycje winiarskie, których korzenie sięgają czasów starożytnych. Choć winorośl uprawiana była od tysiącleci to dopiero grecka kolonizacja przyniosła rozkwit produkcji wina. Uprawa winorośli została wprowadzona na Sycylię i do południowych Włoch przez Greków, a następnie zaczęła się rozpowszechniać wśród innych regionów. Wielowiekowa tradycja skutkuje ogromną ilością odmian winorośli (ponad 2000 szczepów) oraz różnych stylów winiarskich.

Włochy przez ostanie 3 lata są liderem wśród krajów produkujących wino. Największymi rynkami zbytu są Stany Zjednoczone, Niemcy oraz Wielka Brytania.

Położenie geograficzne Włoch

W północnej części Włoch wznoszą się Alpy, u których południowych podnóży rozpościera się Nizina Padańska. Przez jej środek płynie największa rzeka Włoch – Pad, która wpada do Morza Adriatyckiego.

Wzdłuż półwyspu ciągnie się łańcuch Apeninów, gdzie po ich zachodniej stronie znajduje się aktywny wulkan Wezuwiusz. Drugim popularnym wulkanem jest Etna, który znajduje się na wschodnim wybrzeżu największej wyspy Włoch – Sycylii. Górzysty krajobraz znajdziemy także na drugiej co do wielkości wyspie – Sardynii.

Włochy niemal w całości leżą w strefie klimatu podzwrotnikowego, jednak ze względu na swoje położenie geograficzne oraz ukształtowanie terenu, jest on bardzo zróżnicowany. Wyjątkiem jest centralna część Niziny Padańskiej, gdzie znajdziemy klimat kontynentalny, z surowymi zimami i gorącymi latami, a także pas Alp, gdzie panuje klimat umiarkowany.

Wino we Włoszech

Obszar Włoch wynosi 302 073 km², z czego 7 088 km² zajmują winnice produkujące 44,9 mln hektolitrów wina rocznie. Wina białe stanowią 60% (10 967 589 hl), natomiast czerwone i różowe 40% (7 407 537 hl) całkowitej produkcji win w kraju. We Włoszech istnieją cztery oficjalne poziomy klasyfikacji wina:

• DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita) jest najwyższą klasyfikacją dla win włoskich. Oznacza to kontrolowane metody produkcji i gwarantowaną jakość wina. Na dzień dzisiejszy (2018 r.) jedynie 74 wina kwalifikują się do statusu DOCG.
• DOC (Denominazione di Origine Controllata) to główna kategoria, które obejmuje prawie wszystkie tradycyjne włoskie wina. Zasady dotyczące jakości są lżejsze niż dla DOCG, ale wciąż dotyczą regionu winiarskiego, odmiany winogron oraz stylu wina. Na dzień dzisiejszy (2018 r.) do DOC kwalifikuje się 334 win.
• IGT (Indicazione Geografica Tipica) powstała nieco później niż pozostałe oznaczenia, aby uwzględnić wina, które nie spełniały wszystkich przepisów dotyczących DOC lub DOCG. Wina IGT oferowały i wciąż oferują bardzo wysoką jakość. Natomiast oznaczenie IGT koncentruje się głównie na regionie pochodzenia, a nie na odmianach winogron czy stylu wina.
• VdT (Vino da Tavola) to najniższy poziom w klasyfikacji włoskiego wina. W języku włoskim oznacza „wino stołowe”, które nadaje się do codziennego picia. Proces produkcji nie jest regulowany przez surowe przepisy. Nie ma także zasad dotyczących regionu pochodzenia czy odmian winogron.

Historia apelacji DOC i DOCG

Wielu producentów wina zarzucało organom regulacyjnym zbyt swobodne przyznawanie oznaczenia DOC, co obniżało prestiż całej kategorii. W odpowiedzi na to powstało nowe, bardziej restrykcyjne oznaczenie DOCG, którego nazwa miała być rozpoznawalna przez konsumentów, i jednocześnie miała gwarantować wyższe wymagania stawiane wytwórcom.

Włoski rząd wprowadził system oznaczeń DOC i DOCG w 1963 r.. Natomiast oznaczenia DOCG nie były wykorzystywane aż do 1980 r., kiedy to 4 wina (Brunello di Montalcino, Vino Nobile di Montepulciano, Barolo i Barbaresco) otrzymały najwyższy znak jakości DOCG. Aktualnie liczba win DOCG z różnych regionów Włoch wzrosła do 74.

W 2009 r. system oznaczania win został przebudowany w celu zachowania zgodność z prawem Unii Europejskiej dotyczącym chronionych geograficznych nazw pochodzenia, natomiast główna idea pozostała niezmienna.

Normy DOCG

Wina DOCG muszą spełniać znacznie ostrzejsze normy niż te określone dla win DOC. Uwzględniają one konkretne odmiany winogron, niższe limity wydajności, ale także definiują dojrzałość winogron, procedury winiarskie oraz dojrzewanie beczek i butelek.

Przepisy nakładają także obowiązek przeprowadzenia dokładnej analizy chemicznej w specjalnych laboratoriach wyznaczonych przez władze państwowe. Dokładne badania mają na celu stwierdzenie zgodności parametrów wina z określonymi wymogami.

W dalszym kroku do pracy przystępują specjalne komisje, które mogą nie dopuścić wina do sprzedaży, jeśli nie będzie spełniać określonych norm organoleptycznych i sensorycznych.

Po otrzymaniu prawidłowych wyników badań chemicznych oraz pozytywnej opinii komisji, konsorcja producentów wydają numerowane pieczęcie (banderole), którymi okleja się szyjki bądź korki butelek.

Liczba banderol wydawanych poszczególnym producentom jest kontrolowana i odpowiada ilości wina, którą można wyprodukować zgodnie z przepisami.

Limit wydajności z hektara winorośli jest jedną z najważniejszych regulacji, który w ogromnym stopniu przyczynił się do poprawy jakości wina DOCG względem DOC. To wszystko gwarantuje, że wina DOCG są najlepszym gatunkiem wina pochodzącym z Włoch.

Regiony i apelacje DOC i DOCG

Region	Ilość apelacji DOC	Ilość apelacji DOCG
Abruzja	8	1
Apulia	28	4
Basilicata	4	1
Dolina Aosty	1	0
Emilia-Romania	19	2
Friuli-Wenecja Julijska	12	4
Kalabria	9	0
Kampania	15	4
Lacjum	27	3
Liguria	8	0
Lombardia	21	5
Marche	15	5
Molise	4	0
Piemont	42	17
Sardynia	17	1
Sycylia	23	1
Toskania	41	11
Trydent-Górna Adyga	9	0
Umbria	12	2
Wenecja Euganejska	29	14
	334*	74*

*Niektóre apelacje występują w kilku regionach, ale sumowane są tylko raz.